 |
Als uitgangsmateriaal gebruik ik strip 140 x 50 x 6 mm geslepen of gefreesd materiaal. 3 lagen 1.2767 en 3 lagen 1.2842. Dit materiaal geeft na het etsen een mooi kleurcontrast. Maar je kunt natuurlijk ook een andere materiaalsoort kiezen. |
Daarna slijpt je het materiaal iets schuin over de lengte van 140 mm zodat bij het wellen de borax en eventueel vuil weg kan. Dit doe je onder een hoek van maximaal 1º. De breedte van schuine deel is 13 tot 15 mm. Nu ga je de plaatjes goed schoonmaken en samenvoegen tot een pakket waarbij begint met een plaatje 1.2767 het volgende plaatje 1.2842 en dan weer een plaatje 1.2767 enz. Hiervoor gebruik ik thinner of MEK. Zorg er voor dat je in een goed geventileerde ruimte schoonmaakt en probeer contact met de huid te voorkomen.Met behulp van een TIG of MIG/MAG lasapparaat de plaatjes aan elkaar hechten. Doe dit aan de voor en achterkant van het pakket. Niet te grote hechtingen aanbrengen want dit geeft een vreemde, niet gewenste kleur in het pakket. Natuur kun je het ook vast binden met draad of zacht bandijzer. Hierna een handgreep van rond 20 mm en een lengte van 800 tot 1.000 mm aan het pakket lassen, maar wel 2 mm ruimte tussen de handgreep en het pakket vrij houden. Dit is nodig om er voor te zorgen dat tijdens het wellen het vuil en borax weg kan.
| Voor het vuurlassen of wellen moet je een beschermingsmiddel gebruiken. Voor staal S235 (St. 37) gebruik je zilverzand. Gebruik nooit schelpzand wat bestemd voor de vogelkooi wat dit bevat kalk. Voor het wellen van betere staalsoorten gebruik ik Borax met 5% Calcium-Floride. |  |
Je kunt wel wat proefjes doen om te zien wat het beste kunt gebruiken om te wellen. Het pakket ga je verwarmen in een schoon kolen- of cokesvuur maar het kan ook in een gasoven. Verwarm het pakket tot het donker rood heet is en er nog geen oxide ontstaat. Bestrooi het pakket met Borax. Een handig hulpmiddel is een grote zoutstrooier die in de horecakeuken of cafetaria wordt gebruikt.
Nu het pakket weer in het vuur of de gasoven leggen en regelmatig ronddraaien zodat het pakket goed wordt verwarmd. Let ook op dat de Borax het pakket goed afsluit. Dat zie je als er een gesloten glaslaag rond om het pakket zit. Gebruik niet overbodig veel Borax, dit zal alleen maar voor verstoring van het vuur zorgen, zoals een verstopte vuurmond. Het materiaal nu goed op weltemperatuur brengen. Dit kun je zien als de Borax begint te springen zoals popcorn. Het pakket nu ronddraaien zodat je zeker weet dat het pakket door en door warm is. Als ik een pakket maak in het smidsvuur dan laat ik regelmatig de luchttoevoer even weg om er voor te zorgen dat de warmte in de kern van het materiaal komt. Nu het pakket op weltemperatuur is uit het vuur of oven halen en op het aambeeld met lichte hamerslagen vast slaan. Dit kun je ook doen onder de luchthamer maar je moet wel voorzichtig zijn om te zorgen dat je het pakket niet kapot slaat. Ik smeed het stuk uit tot een lengte van 250 mm. Als het pakket afgekoeld is frees ik het over de beide brede kanten schoon. Dit kun je natuurlijk ook met een bandschuurmachine of met de haaks slijper doen.
 |
 |
Het pakket opnieuw opwarmen op ca. 1.100ºC. en onder de pers doorhaken. Dit moet precies in het midden gebeuren. Zo ontstaan er 2 stukken van 250 x 40 x 40 mm (plaatjes A). Het resultaat hiervan zie je op plaatje B. Deze twee stukken slijp je door zodat je 4 stukken krijgt van 125 mm lang. Na het verwarmen de stukken scherp smeden onder de luchthamer zodat er mooie scherpe hoeken van 90º ontstaan. Eventuele onvolkomenheden weg slijpen. Ik heb hiervoor een onderblok onder de luchthamer gemaakt van een stuk warmwerkstaal. De stukken samen lassen en voorzien van een handgreep van ca. 1.000 mm lang. Zorg er voor dat de Borax weg kan uit de kern, dus de handgreep 2-3 mm vrij laten van het pakket. Zorg ervoor dat de 1.2667 om en om tegen de 1.2842 aangelast wordt en dat je nergens twee keer hetzelfde materiaal met elkaar verbindt. Denk hierbij aan de veiligheid van je zelf maar ook van andere.
 |
 |
Maak het stuk nu weer goed warm en zorg er voor dat er voldoende Borax op het werkstuk aanwezig is. Draai het stuk regelmatig rond zodat de hitte ook in de kern komt. Dit is nu heel erg belangrijk want is het stuk niet op weltemperatuur en je gaat het toch samenpersen dan kun je het later niet meer herstellen. Als het pakket op lastemperatuur is snel onder pers samendrukken waarbij je het steeds 90º gedraaid wordt. Ik leg altijd aan beide zijde gelijke vulblokjes om er voor te zorgen dat het een gelijkmatig vierkant blijft (Plaatje E). Ook heb ik verschillende blokken om het goed vierkant te kunnen persen. Om een goed resultaat te krijgen gebruik ik een snellopende hydraulische pers welke een daalsnelheid heeft van 10 mm per seconde. Als de pers langzamer gaat dan koel het materiaal te snel af en dan is het mogelijk dat de welling niet goed gegaan is. Als je het tot een vierkant van 20 mm hebt gesmeed onder de pers, dan ga ik het verder uitsmeden onder de luchthamer naar een vierkant van 11 mm. Ik gebruik hierbij een aanslagblokje op het onderblok van de luchthamer.
 |
 |
Als dit klaar is dan heb ik een lange staaf die ik in stukken slijp van 150 mm lang (Plaatje F. Daarna ga ik ze schoon slijpen zodat ik mooie vierkante stukjes krijg van 9 mm vierkant. Voor de verdere bewerking neem ik een vierkante buis van 50 x 50 x 2 mm. De lengte is 150 mm en maak deze aan één kant dicht met een plaatje van 50 x 50 x 4 mm. Hieraan las ik mijn handgreep van 50 x 8 mm diagonaal aan de strip. Op een afstand van 100 mm draai ik de strip 45º zodat ik deze toch evenwijdig met de koker heb zitten. Nu doe ik 1 laag nieuw RVS folie binnen in de koker en zorg er voor dat deze goed aansluit op de wand van de koker.
 |
Als dit klaar is dan doe ik het zelfde nog een keer maar dan met gebruikte RVS folie. Deze folie zorgt er voor dat het pakket niet hecht aan de koker. De blank geslepen damaststaafje was ik nog schoon met thinner of en ander ontvettingsmiddel en zorg er voor dat ze goed droog zijn. Met de stukken rozendamast ga ik de koker vullen (plaatje G). In totaal 25 stukjes. (5 x 5 stukjes van 9 mm is 45 mm) Om nog een mooie tekening in het materiaal te krijgen dan kun het materiaal torderen voordat je het gaat slijpen. Vanaf de bovenzijde doe ik nog enkele druppeltjes lampolie, die er voor zorgen dat tijdens het opwarmen de aanwezige zuurstof verdwijnt. Nu hecht ik op de openkant een plaatje van 50 x 50 x 4 mm. De hechten doe ik op de hoeken zodat de druk weg kan. In de gasoven, maar dit kan ook in het smidsvuur, verwarm ik het pakket op 600º Celsius en draai het regelmatig 90º om.
Als de temperatuur van 600º Celsius, donkerrood, bereikt is, dan strooi ik met de zoutstrooier Borax over de koker en zorg er voor dat dit rondom verdeeld is. Als ik dat doe bij een lagere temperatuur dan is de kans aanwezig dat de Borax niet goed hecht aan het materiaal en er vanaf valt. Het is van belang om te weten wanneer is het materiaal op de juiste temperatuur. Ik heb vastgesteld als de Borax begint te springen als popcorn dan weet ik dat het materiaal op temperatuur is. Omdat ik in verhouding kleine stafjes heb, 9 x 9 mm, zal het doorwarmen langer duren. Dan zorg ik er voor dat het pakket elke regelmatig 90º gedraaid wordt. Ik neem altijd zo’n dertig minuten voor er zeker van te zijn dat het pakket volledig op temperatuur is. Aan het eind van de dertig minuten draai ik het pakket elke vijftien seconde 90º om. Nu weet ik zeker dat het pakket volledig op wel temperatuur is. Je kunt nu het stuk uit de oven of het vuur halen en de handgreep, als het nodig is in het water snel afkoelen. Zorg er wel voor dat je zo’n 200 mm van het pakket afblijft.
Als je zover bent en alles staat klaar dan gaat het pakket onder pers en druk ik het samen tussen de V blokken en pers het pakket samen tot een vierkant van 40 x 40 mm. Nu gaat het pakket weer in het vuur of in de oven en wissel ik de blokken onder pers naar een kleinere afmeting zodat ik het pakket kan samenpersen tot een vierkant van 30 x 30 mm. Natuurlijk kun dit ook onder de luchthamer verder uitsmeden. Als je klaar bent dan laat je het pakket langzaam afkoelen. Het liefst in een bak gevuld met olieabsorptie korrels of kattenbak vulling. Door de poreuze structuur van de korrels en de vele kleine luchtkamertjes, zal het materiaal maar langzaam afkoelen. Als het geheel koud geworden is, dan kun je de koker voorzichtig aan één hoek inslijpen tot aan de RVS folie. Dit kun je aan de overhoekse kant nog een keer doen, zodat de koker met handgreep makkelijk kunt verwijderen. Maak het pakket goed schoon en nu kun je hiervan diverse werkstukken maken. Dit materiaal heeft verschillend toepassingsmogelijkheden zoals voor messen, sieraden, handgrepen voor meubels en andere mooie stukken. Je kunt natuurlijk ook twee verschillende materialen nemen die vierkant zijn en deze in een koker doen en volgens de boven uitgelegde methode uit te voeren. Het werken met een koker kun je ook gebruiken om RVS aan elkaar te lassen. Je werk hier met een afgeschermde atmosfeer. Als belangrijk advies wil ik jullie wel meegeven, zorg voor de veilig van andere maar ook van je zelf.
Dus werk veilig.
Het Resultaat
Artikel geschreven door Cees Pronk